مجموعه تاریخی عباس‌آباد از آثار تاریخی استان مازندران است. مجموعه باغ‌های عباس‌آباد در ۹ کیلومتری شهرستان بهشهر و در دامنه رشته کوه‌های البرز و در میان جنگل‌های انبوه قرار گرفته و از جمله مهم‌ترین و بزرگترین باغ‌های تاریخی ایران است که به عنوان یکی از باغ‌های ایرانی در میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌است. 

معماری

سفر به دریاچه عباس آباد ترکیبی از طبیعتگردی و گردشگری تاریخی است. در کنار این دریاچه ۱۰ هکتاری باغ ۱۴۰ هکتاری عباس آباد قرار گرفته که یکی از ۹ باغ ایرانی ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو و مهم‌ترین باغ غیرکویری ایران است. این مجموعه شامل دریاچه، کاخ، گل باغ، آسیاب آبی، برج و حمام و… است.

بخش‌‌های مختلف مجموعه عباس آباد

دریاچه

دریاچه طبیعی عباس‌آباد وسعتی بالغ بر ۱۰ هکتار دارد که در زمان آبگیری ارتفاع آب به ۱۸ متر می‌رسد. در میان مرکز دریاچه مصنوعی عباس‌آباد بهشهر بنایی آجری به شکل چهار طاقی وجود دارد که زمانی سطح فوقانی آن بستر بنایی با مصالح چوب و سقفی سفالی را تشکیل می‌داد. این چهار طاقی در زمان آبگیری سد به زیر آب می‌رود و تنها سطح فوقانی آن بسان جزیره‌ای بیرون از آب قرار می‌گیرد. آب دریاچه از آب‌های زمستانی اطراف تامین می‌شود که با کمک کانال‌های جمع‌آوری به دریاچه ریخته و در تابستان جهت آبیاری شالیزارهای برنج و تامین آب روستاهای اطراف مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

باغ

باغ تاریخی عباس‌آباد، بر بالای تپه‌ای طبیعی احداث شده است، بدین ترتیب که مهندسان دوره صفوی با بریدن تپه و ایجاد پله و صفه، باغی مطبق و پلکانی را ایجاد کرده و در بالاترین قسمت تپه اقدام به عمارت‌سازی کردند.
معماری در باغ و باغ‌سازی کاملا به صورت قرینه انجام پذیرفته که سبب زیبایی آن شده است. مهندسان و معماران دوره صفوی با احداث باغ به روش پلکانی و مطبق و همچنین با به‌کارگیری سطوح شیب‌دار و لوله‌های سفالی، علاوه بر زیبایی، موسیقی آب را در باغ ایجاد کرده‌اند که سبب آرامش افراد مستقر در باغ می‌شود. 

سد

سد دریاچه با گنجایش ۶۰۰ هزار مترمکعب از نوع مخزنی است. سد سه دریچه خروجی دارد و در پشت آن پشت‌بندی قرار گرفته که دارای دو گونه کاربری است که به‌عنوان پشت‌بند سد و همچنین به عنوان مرکز تخلیه و چاه تخلیه آب محسوب می‌شود. مصالح عمده سازه مذکور، سنگ، آجر و ملاط ساروج است.
منبع تامین‌کننده آب مخزن سد، آب سرچشمه است. مهندسان سازنده سد به گونه‌ای آن را طراحی کرده‌اند که هرگاه احساس می‌شد که مخزن سد، حداکثر آبگیری را انجام داد و انرژی پتانسیل آب در حال فشار بر روی دیوار سد است، آب از دریچه خروجی سد تخلیه نشود، زیرا در آن حالت تخلیه آب از دریچه، موجب تخریب بیشتر سد می‌شود.

حمام

در ضلع غربی باغ و متصل به آن و در سطحی پایین‌تر از باغ، بنای حمام تاریخی با زیر بنایی به وسعت ۱۶۰ متر مربع قرار دارد. بر اساس بررسی‌های به عمل آمده، پوشش سقف بنای حمام گنبدی شکل و مصالح عمده سازه آن آجر بوده و همچنین از تزیینات کاشی و ملاط ساروج در آن استفاده شده است. انتقال آب در آن از طريق تنبوشه ها و از داخل ديوارهاي ضخيم خشتي آن صورت ميگرفته است. 

برج آجری

در این مجموعه دو برج آجری در فاصله 175متر از يكديگر و به قطر ۷ متر و به ارتفاع ۱۴ متر از دوران صفویه به یادگار مانده است. مصالح عمده سازه مذکور، ملاط ساروج و آجر است. با توجه به ساختار دو بنای برج که بر روی محور آبرسانی قرار دارند، می‌توان گفت که برج‌ها صرفا عملکرد نگهبانی نداشته و با توجه به اختلاف ارتفاع محوطه گلباغ نسبت به باغ، دو برج در واقع برای جلوگیری از ضربات قوچی شکل سیالات، توسط مهندسان دوره صفویه مد نظر قرار گرفته‌اند.

آسیاب آبی

آسیاب مذکور به فاصله تقریبی ۵ کیلومتری جنوب باغ در میان دو رود پر آب احداث شده است. مصالح عمده تشکیل‌دهنده سازه فوق سنگ، آجر و ملات ساروج است. راه دسترسی به آسیاب از طریق یک جاده سنگ‌فرش امکان‌پذیر می‌شود. نحوه کارکرد بنای فوق بدین طریق است که آب از طریق کانال سرپوشیده به سمت کانال روباز آجری هدایت شده، سپس با یک شیب تقریبا مناسب به سمت چرخ آسیاب حرکت کرده و موجب به حرکت درآمدن پره‌های چرخ می‌شده است. 

بناي داخل درياچه

در میا ن مرکز دریاچه مصنوعی عباس‌آباد بهشهر بنایی آجری به شکل چهار طاقی وجود دارد که با مصالح آجر و ساروج در ميانه آب واقع شده در اصل پايه اي براي کاخي‌ بوده که اکنون اثري از آن موجود نيست.. چهار طاقی مذکور در زمان آبگیری سد به زیر آب می‌رود و تنها سطح فوقانی آن بسان جزیره‌ای بیرون از آب قرار می‌گیرد. آنچه مهم جلوه می‌کند عدم وجود پله آجری در بنا و اطراف چهار طاقی می‌باشد. این امکان وجود دارد که نخست بنای فوق جهت مقاوم‌سازی سد احداث گردیده باشد سپس با توجه به آبگیری سد به آن کاربری تفریحی داده باشند.

تاریخچه

مجموعه یا باغ عباس آباد به دستور شاه عباس اول در سال‌های ۱۰۲۰ و ۱۰۲۱ هجری قمری در محلی که پیشتر خرگوران نام داشت ساخته شده‌است و در حال حاضر مهم‌ترین باغ غیر کویری ایران به ‌شمار می‌آید. این مجموعه ارزشمند بر روی یک تپه طبیعی قرار دارد، مهندسان دوره صفوی با بریدن این تپه، پله ها و سکوهایی به وجود آوردند و سپس موفق شدند باغی سه طبقه و پلکانی را ایجاد کنند و عمارتی زیبا را در بالاترین قسمت آن بسازند. اين کاخ در زمان آبادي از مشهور ترين باغهاي صفوي بوده است که ابنيه مختلف آن با توجه به موقعيت استثنائي‌ آن که از يک طرف به دريا و از طرف ديگر به جنگل ديد دارد آنرا به يک مجموعه بي‌ نظير بدل ساخته است. متاسفانه وضعيت خاص محيطي‌ اين مجموعه به علاوه بي‌ توجهي‌ که پس از دوران صفوي نسبت به آن صورت گرفته است، باعث تخريب بسيار اين مجموعه شده است و رويش درختان در دل بناهاي آن و ريزش برگها آن را در زير خروارها خاک مدفون ساخته است. در سالهاي اخير هم حفاريهاي غير مجاز باعث تخريب مضاعف آن گرديده است.
سد دریاچه توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۷۴۵ در زمره آثار تاریخی و فرهنگی ایران قرار گرفته‌است.

آب و هوا

وجود دریای خزرو در نزدیکی شهر بهشهر باعث شد تا آب و هوایی معتدل و مرطوب  داشته باشد. بهترین فصل برای بازدید از این دریاچه از نظر آب و هوای مطبوع و دلپذیر فصل بهار است. در فصل پاییز هوای دریاچه کمی سرد خواهد بود، اما چشم‌انداز برگریزان و تصویر خزان در آینه آب دریاچه به تحمل کمی سرما می‌ارزد.

مسیر دسترسی

دسترسي به اين بنا از شهر بهشهر با جاده باريک آسفالته اي صورت ميگيرد که در كيلومتر يك جاده بهشهر - گرگان از جاده اصلي‌ منشعب مي‌شود و پس از 4 كيلومتر پيچيدن در دل جنگل سرانجام وارد اين مجموعه ميگردد.

ماشین شخصی

تهران در فاصله 342 کیلومتری (4 ساعت 44 دقیقه ) باغ عباس آباد قرار دارد. در طول مسیر باید از شهرهای دماوند، فیروزکوه، قایم شهر و ساری عبور کرد.
اصفهان در فاصله 777 کیلومتری (9 ساعت 4 دقیقه ) باغ عباس آباد قرار دارد. در طول مسیر باید از شهرهای کاشان، قم، تهران، دماوند، فیروزکوه، قایم شهر و ساری عبور کرد.
تبریز در فاصله 965 کیلومتری (11 ساعت ) باغ عباس آباد قرار دارد. در طول مسیر باید از شهرهای زنجان، قزوین، کرج،  تهران، دماوند، فیروزکوه، قائم شهر و ساری عبور کرد.

پایانه مسافری

ترمینال بهشهر در فاصله 13 کیلومتری (23 دقیقه ) باغ عباس آباد قرار دارد.

فرودگاه

فرودگاه بین المللی ساری در 49 کیلومتری (50 دقیقه) باغ عباس آباد قرار دارد.

راه‌آهن

ایستگاه راه‌آهن بهشهر در فاصله 13 کیلومتری (19 دقیقه ) باغ عباس آباد قرار دارد.