مسجد نصیرالملک نام یکی از مساجد قدیمی شهر شیراز است که در محله‌ای قدیمی به نام گود عربان قرار دارد. این مسجد به دلیل نورهای رنگارنگی که از پشت شیشه‌های رنگی آن درطول روز شکل می‌گیرد و زیبایی خاصی در فضای مسجد خلق می‌شود معروف است. این بنا به دستور نصیرالملک، که اشراف شیراز بود، ساخته شد و معماری آن کار استاد محمد حسن معمار بوده است. 

معماری

مسجد نصیرالملک در زمینی به وسعت ۲۸۹۰ متر مربع بنا شده و زیربنای آن ۲۲۱۶ مترمربع است. مسجد نصیرالملک از نظر کاشی کاری با ارزش‌ترین مسجد ایران و در مقرنس بی‌مانند است. یکی از ویژگی های این کاشی کاری استفاده از رنگ صورتی به عنوان رنگ غالب است که در هیچ مسجد ایرانی دیگری به چشم نمی خورد. استفاده از شیشه های رنگی در شبستان آن نیز از جمله جلوه های افسونگر این مسجد به شمار می رود. یکی از نکات جالب توجه، نبود گنبد در این مسجد است که نشان می دهد این بنای مذهبی کاملا شخصی بوده و عموم مردم از آن استفاده نمی کردند.

بخش های مسجد نصیرالملک

ورودی مسجد

مسجد نصیرالملک دارای دو ورودی است که به کوچه جنوبی و امامزاده مجاور آن مرتبط می شوند. ورودی اصلی دارای در بزرگ چوبی است که قابی سنگی با تزیینات اسلیمی و سنگ یک پارچه بزرگی دارد. بالای قابِ در، شعری از شوریده شیرازی به چشم می خورد که بر روی سنگ مرمر نوشته شده و نام سازنده مسجد و سال اتمام آن را نیز نشان می دهد. 

حیاط مسجد

حیاط مسجد به شکل چهار گوش است که در میان آن یک حوض به طول پنج متر و عرض شانزده متر در مقابل ایوان مسجد احداث شده است. در فصول گرم تر سال مثل بهار و تابستان گلدان‌های شمعدانی در اطراف این حوض قرار می دهند که طراوتی خاص به حیاط می بخشد. دور تا دور ساختمان مسجد با کاشی های هفت رنگ پوشیده شده و جلوه ای چشم نواز را ایجاد کرده است.

ایوان ها

مسجد دارای دو ایوان شمالی و جنوبی است که باهم قرینه نیستند.

ایوان شمالی

ایوان شمالی با نام‌های طاق مروارید یا شاه نشین شناخته می‌شود. در واقع این ایوان مروارید است که از نظر معماری و کاشی‌کاری های به کار رفته به عنوان زیبا ترین بخش مسجد نصیرالملک شناخته می شود. سقف ایوان مروارید مقرنس کاری شده است و نمونه ای از سقف های پنج کاسه ای به شمار می رود. داخل و بیرون این ایوان با کاشی هفت رنگ تزیین شده و بر جای جای آن آیات قرآنی به چشم می خورد. 

ایوان جنوبی

ایوان جنوبی تنها به منظور قرینه سازی با ایوان شمالی ایجاد شده و دارای کاربرد خاصی نیست. این ایوان ارتفاعی کمتر از طاق مروارید دارد و تمام سطح بیرونی و داخلی آن به کاشی کاری و سقف آن نیز مانند طاق شمالی به مقرنس‌کاری مزین است. دو گلدسته بر فراز این طاق نما دیده می شود که باعث شده تا طاق نمای جنوبی و شمالی با هم تقارن نداشته باشند.

شبستان ها

مسجد نصیرالملک دو شبستان دارد که بر خلاف بیشتر مساجد به خاطر جهت گیری ساختمان، در امتداد محور قبله واقع قرار گرفته اند.

شبستان شرقی

شبستان شرقی یک شبستان زمستانه محسوب می شود که موزه اوقاف در آن قرار دارد. هفت ستون بدون طرح و ساده در شبستان شرقی دیده می شود که در وسط فضا و در یک ردیف قرار دارند و سقف نیز با کاشی کاری مزین شده است. آیات قرآنی و کاشی کاری هایی با نقش گل و بوته بر دیوار و پیشانی طاق نما جلوه خاصی به این ایوان بخشیده و آن را آراسته کرده اند.

شبستان غربی

تماشایی ترین قسمت مسجد نصیرالملک شبستان غربی یا شبستان تابستانه آن است که یکی از زیباترین شبستان های مساجد ایران به شمار می رود. این شبستان، هفت در چوبی با شیشه‌های رنگارنگ دارد که رو به صحن باز می شوند. مسجد نصیرالملک شهرتش را مدیون همین شیشه های رنگی است که به هنگام تابش آفتاب نمایشی بی نظیر به راه می اندازند. این جلوه رنگین کمانی کاری از استاد حاج میرزا آیت است.

از تزیینات چشم نواز که بگذریم، اولین نکته در مورد این شبستان ستون های سنگی آن است که در دو ردیف ۶ تایی قرار گرفته اند و تعداد آنها به نیت دوازده امام به ۱۲ عدد می‌رسد. این ستون ها، طرحی مارپیچ دارند و یکی از زیباترین ستون های اماکن تاریخی شیراز به شمار می روند. کف مسجد پوشیده از کاشی‌های فیروزه‌ای و نمای آن نیز آجری است. در سقف نیز نقش گل و بوته و نقوش اسلیمی و آیات قرآنی به خط ثلث چشم می خورد.

تاریخچه

در سال ۱۲۵۵ هجری شمسی حاکم فارس، میرزا حسن علی خان ملقب به نصیرالملک تصمیم گرفت مسجدی از خود به یادگار بگذارد، به همین جهت دستور ساخت مسجد نصیرالملک را صادر کرد. بر پایه کتیبه سردر این بنا حاج محمد حسن معمار و میرزا رضا کاشی گر ساخت آن را برعهده داشته اند. مدت ساخت آن حدود ۱۲ سال و از سال ۱۲۵۵ تا ۱۲۶۷ خورشیدی به طول انجامیده است. مرمت، حفظ و نگهداری این بنای باشکوه و ارزشمند با رعایت استانداردهای بین‌المللی مرمت آثار تاریخی از سال‌ها پیش توسط موقوفه نصیرالملک به تولیت آقای محمود قوام آغاز شده و همچنان ادامه دارد. در و پنجره‌های رنگین شبستان در سال ۱۳۴۸ توسط استاد حاج میرزا آیت ساخته شده‌است.

با اینکه حدود 150 سال از ساخت این مسجد می گذرد ، اما هنوز مردم برای عبادت به مسجد نصیرالملک می‌روند.

آب‌هوا

شیراز شهری چهار فصل است که در تمامی فصول سال می‌توان به آن سفر کرد، اما اگر به دنبال ثبت عکسی تماشایی از شبستان غربی مسجد نصیرالملک هستید، از نیمه فصل پاییز تا نیمه زمستان به شیراز بروید چرا که تابش مایل خورشید در این روزها بهترین شرایط نوری را برای عکاسی ایجاد می کند. البته برای ثبت یک شاهکار باید در ساعت ۷:۰۰ تا ۹:۰۰ در شبستان حاضر شوید؛ چرا که بیشترین حجم نوری در این زمان است.

مسیر دسترسی

مسجد نصیرالملک در شهر شیراز میان محله گود عربان قرار دارد، این محله در جنوب خیابان لطفعلی خان زند واقع شده است.

ماشین شخصی

تهران در فاصله 932 کیلومتری(10 ساعت و 10 دقیقه) مسجد نصیرالملک قرار دارد، در مسیر از شهرهای قم، کاشان، شاهین‌شهر، اصفهان، آباده و مرودشت عبور کرد.
کرمان در فاصله 570 کیلومتری (6 ساعت و 50 دقیقه ) مسجد نصیرالملک قرار دارد، در مسیر از شهر های بردسیر، سیرجان و استبهان عبور کرد.
تبریز در فاصله 1400 کیلومتری (16 ساعت و 20 دقیقه) مسجد نصیرالملک قرار دارد، در مسیر باید از شهر های زنجان،قزوین، کرج، تهران، قم، کاشان، شاهین‌شهر، اصفهان و مرودشت عبور کرد.

پایانه مسافری

پایانه مسافری شهید کاراندیش شیراز در 3کیلومتری (10 دقیقه) مسجد نصیرالملک قرار دارد.

فرودگاه

فرودگاه بین ‌المللی شهید دستغیب شیراز در 10 کیلومتری(24 دقیقه) مسجد نصیرالملک قرار دارد.

راه‌آهن

ایستگاه راه‌آهن شیراز در 25 کیلومتری (45دقیقه ) مسجد نصیرالملک قرار دارد.